Nửa đầu năm 2020 “khó quên” trên thị trường tài chính

Thị trường tài chính đã trải qua nửa đầu năm đầy biến động khi sự kiện thiên nga đen mang tên COVID-19 đã khiến 2020 trở thành một trong những năm khó quên nhất trong lịch sử.

Thêm vào sự tàn phá mà COVID-19 đã gây ra cho nền kinh tế toàn cầu, căng thẳng Mỹ - Trung , giá dầu sụt giảm chưa từng có, tiền tệ và trái phiếu của các nước đang phát triển bị thương tổn nặng nề càng khiến cho nối đau kinh tế trở nên sâu sắc hơn. Thế giới, không còn nghi ngờ gì nữa, đang trải qua một cuộc suy thoái mà có thể sẽ mất vài năm mới có thể phục hồi lại mức trước khi đại dịch nổ ra.

Cùng nhìn lại bức tranh khó quên của nửa đầu năm 2020:

Đại dịch bùng phát tại Vũ Hán

Trước đó, các nhà phân tích đều có những nhận định và dự đoán chung rằng 2020 sẽ là một năm tích cực, cho đến khi tại khu vực trung bộ Trung Quốc, một loại virus mới gây chết người và rất dễ lây lan được phát hiện.

Ngay đầu tháng Một, các nhà đầu tư đã có một tâm thế rất lạc quan sau khi thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung được ký kết. Sự bùng phát của virus lập tức khiến cho tâm lý lo ngại bao trùm toàn cầu, các dòng tài sản rủi ro bắt đầu sụt giảm vào giữa tháng 1 khi Trung Quốc ra sức ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Thước đo cổ phiếu thị trường mới nổi giảm hơn 30% trước khi chạm đáy vào cuối tháng ba.

Lãi suất gần chạm 0

Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp phong tỏa chưa từng có để ngăn chặn đại dịch lây lan, các ngân hàng trung ương đã vội vã hỗ trợ cung cấp thanh khoản, các chính phủ công bố những gói kích thích kỷ lục. Từ Brazil đến Hàn Quốc, các quan chức ở các thị trường mới nổi đã cắt giảm lãi suất xuống mức thấp nhất mọi thời đại, trong khi một số chính sách khác để cứu trợ kinh tế cũng liên tục được đưa ra.

Sự lạc quan về những nỗ lực này đã giúp giảm bớt tình trạng bán tháo cổ phiếu ngay cả khi số ca nhiễm bệnh tiếp tục gia tăng. Các nhà hoạch định chính sách đã chứng kiến trái phiếu đô la thị trường mới nổi đạt mức tăng hàng quý lớn nhất kể từ quý II năm 2009.

“Trò chơi đổ lỗi”

Mỗi quan hệ vừa được cải thiện vào cuối năm 2019 giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc lập tức hết hi vọng khi Mỹ trở thành một trong những điểm nóng của đại dịch, Tổng thống Donald Trump không ngừng chỉ trích Trung Quốc về việc xử lý chậm trễ, để cho đại dịch lây lan.

Những căng thẳng và công kích được thể hiện trên cả phương diện thương mại, chính trị đặc biệt khi Trung Quốc quyết định áp dụng luật an ninh đối với đặc khu hành chính Hong Kong.

Đồng nhân dân tệ giảm xuống mức thấp nhất lịch sử trong các giao dịch quốc tế. Tuy nhiên thời gian gần đây, hai cường quốc kinh tế đã báo hiệu rằng thỏa thuận thương mại giữa hai bên vẫn được giữ nguyên vẹn.

Giá dầu “rơi tự do”

Sự sụp đổ trong thỏa thuận giữa liên minh OPEC và Nga đã dẫn đến sự kiện lịch sử, giá dầu rơi xuống mức âm. Tình trạng này càng làm nghiêm trọng thêm nền kinh tế của các quốc gia vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch như Nga và Indonesia. Tháng tư, liên mình OPEC+ cuối cùng đã đạt được thỏa thuận cắt giảm để tái cân bằng thị trường dầu, và thỏa thuận này được tái gia hạn trong cuộc họp giữa các bên vào tháng 6. Đồng rub của Nga đã giảm hơn 10% trong nửa đầu năm vừa qua.

Bờ vực vỡ nợ

Chi tiêu của chính phủ để chống lại đại dịch đã đẩy một số quốc gia ở thị trường mới nổi đến bờ vực vỡ nợ. Những quốc gia có nợ ngoại tệ cao bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với chênh lệch tín dụng ngày càng lớn. Quỹ tiền tệ quốc tế tăng cường cho vay khẩn cấp cho các quốc gia nghèo nhất, trong khi các chủ nợ chính thức cam kết đình chỉ thanh toán. Ecuador luẩn quẩn trong một cuộc khủng hoảng nợ khác sau khi bị ảnh hưởng nặng nề trong đợt bùng phát đầu tiên của đại dịch. Những quốc gia có tài chính bấp bênh vào đầu năm bao gồm Lebanon, Argentina và Zambia.

Xếp hạng Junk (cổ phiếu rác)

South Africa lost its last investment-grade rating when Moodys Investors Service cut its

Nam Phi đã mất xếp hạng cấp đầu tư cuối cùng khi Moodys điều chỉnh đánh giá vào tháng 3, dấy lên việc trục xuất nợ nước này khỏi Chỉ số Trái phiếu Chính phủ Thế giới của FTSE. Nền kinh tế đã suy thoái, phong tỏa do Covid-19 có nguy cơ đẩy đất nước vào tình trạng sụt giảm sâu nhất trong chín thập kỷ. Đồng rand đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, trong khi lợi suất trái phiếu chính phủ tăng vọt. Ấn Độ có nguy cơ trở thành quốc gia tiếp theo đối mặt với thảm cảnh tương tự. Điểm tín dụng của Ấn Độ đã tiến thêm một bước gần hơn với xếp hạng junk theo xếp hạng của Fitch, cắt giảm triển vọng tăng trưởng xuống mức âm sau khi Moody hạ cấp xếp hạng quốc gia xuống mức điểm đầu tư thấp nhất.

Vụ ám sát tướng Iran

6 tháng sau cái chết của Tướng Soleimani, một mục tiêu khác mà Tehran muốn gửi thông điệp tới sau sự kiện tuyên án ngày 9/6 là một “kẻ đồng phạm” của Mỹ, đó là Israel.

Mặc dù máy bay Israel vẫn tiếp tục chuỗi không kích tại Syria và Iraq nhằm vào các “mục tiêu Iran” gây thương vong cho dân quân Hồi giáo Shia do Tehran hậu thuẫn nhưng phản ứng đáp trả của Iran kể từ đầu năm tới nay được đánh giá là chưa tương xứng.

Tờ Haaretz của Israel nhận xét rằng Mỹ, Israel và Iran đang chiến đấu trên hai mặt trận, một cuộc khẩu chiến công khai và một “cuộc chiến tranh bí mật”, với việc một công dân Israel đã bị kết án làm gián điệp cho Iran vào tháng 1/2020.

Rõ ràng, đối mặt với những ảnh hưởng kinh tế do giá dầu thấp, trừng phạt của Mỹ và sự bùng phát của dịch Covid-19, Iran đã phải áp dụng lập trường ngày càng cứng rắn hơn.

Tranh chấp biên giới