Nhận hàng tỷ USD từ G7, Việt Nam, Indonesia chuẩn bị chuyển sang năng lượng sạch như thế nào

Kế hoạch giảm sử dụng than ở Indonesia và Việt Nam với sự hỗ trợ tài chính từ các nhà tài trợ phương Tây đang gặp phải những trở ngại bước đầu, điều này có thể ảnh hưởng đến triển vọng các nước giàu hơn giúp các nước nghèo chuyển sang sử dụng năng lượng sạch hơn, theo Reuters.

Cả hai nước đang đàm phán các chương trình được biết đến dưới tên gọi Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), theo đó họ sẽ nhận được nguồn tài trợ đến từ nguồn đầu tư cổ phần, tài trợ không hoàn lại và cho vay ưu đãi từ các thành viên của nhóm G7, các ngân hàng đa phương và người cho vay tư nhân để giúp chuyển đổi năng lượng.

Nam Phi là quốc gia đầu tiên đạt được thỏa thuận theo JETP, đảm bảo nhận được hỗ trợ tài chính trị giá 8,5 tỷ USD vào năm 2021. Indonesia đã đảm bảo nhận được gói tài chính 20 tỷ USD và Việt Nam là 15,5 tỷ USD trong các thỏa thuận vào cuối năm 2022. Senegal gần đây đã đồng ý khoản hỗ trợ 2,5 tỷ euro.

Sau đây là thông tin cập nhật về tiến độ của JETP ở Indonesia và Việt Nam. Những nỗ lực của họ có thể sẽ là tâm điểm tranh luận tại hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc năm nay.

Indonesia

Indonesia đặt mục tiêu cắt giảm lượng khí thải carbon của ngành điện lưới xuống 250 triệu tấn vào năm 2030 và tăng tỷ lệ sản xuất năng lượng tái tạo lên 44% vào năm 2030,

Nếu không có kế hoạch này, lượng phát thải khí nhà kính của Indonesia dự kiến sẽ đạt hơn 350 triệu tấn vào năm 2030.

Ban đầu, Indonesia đã đồng ý giới hạn và đạt mức phát thải carbon tối đa của ngành điện ở mức 290 triệu tấn vào năm 2030, nhưng giới chức cho biết vào thời điểm đó, họ chưa hiểu được phạm vi công suất điện bên ngoài lưới điện quốc gia, nằm trong tay các nhà khai thác kim loại không đấu lưới.

Vì vậy, các máy điện than tư nhân trong lĩnh vực kim loại, với công suất 13,74 gigawatt (GW) và 20,48 GW khác theo kế hoạch, đã được loại trừ khỏi kế hoạch JETP của Indonesia.

Indonesia có kế hoạch triển khai quỹ JETP như thế nào？

Ban Thư ký JETP của Indonesia đã xác định 400 dự án ưu tiên chuyển đổi năng lượng mà họ cho rằng cần tối thiểu 67,4 tỷ USD.

Sẽ có 5 lĩnh vực đầu tư bao gồm tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo, nâng cấp hệ thống truyền tải và ngừng hoạt động sớm các nhà máy đốt than.

Indonesia đặt mục tiêu đóng cửa các nhà máy điện than có tổng công suất 1,7 GW thông qua nguồn tài trợ do Quỹ đầu tư khí hậu và Ngân hàng phát triển châu Á huy động.

Nguồn tài chính của JETP sẽ được sắp xếp như thế nào？

Các nhà tài trợ G7, Na Uy và Đan Mạch đã cam kết tài trợ công tổng cộng 10 tỷ USD cho Indonesia trong khi 10 tỷ USD còn lại sẽ đến từ tài chính công.

Tổng cộng 153,8 triệu USD được xác định là tài trợ không hoàn lại. Phần còn lại của nguồn tài chính công có thể bao gồm các khoản vay với lãi suất thấp hơn thị trường.

Nguồn tài chính tư nhân có thể bao gồm các khoản vay thương mại có lãi suất thị trường, đầu tư vốn cổ phần hoặc hình thức cho vay khác.

Việt Nam

Thỏa thuận JETP dự kiến sẽ giúp Việt Nam đạt mức phát thải khí nhà kính cao nhất từ ngành điện vào năm 2030, sớm hơn dự kiến trước đây vào năm 2035, hạn chế lượng phát thải CO2 của ngành điện ở mức 170 triệu tấn vào năm 2030 và 101 triệu tấn vào năm 2050.

Vào tháng Bảy, Việt Nam đã thành lập Ban thư ký do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh đứng đầu, gồm các quan chức từ các bộ tài chính, công thương, kế hoạch và đầu tư để thực hiện JETP.

Các mục tiêu của Việt Nam？

Kế hoạch JETP sẽ giới hạn tổng công suất lắp đặt của các nhà máy điện than ở mức 30,13 GW vào năm 2030 từ mức 25,3 GW cuối năm 2022.

Chính phủ muốn khuyến khích phát triển các dự án tái tạo và xe điện.

Những gì cần phải được thực hiện？

Việt Nam đã chuẩn bị dự thảo kế hoạch liệt kê các cam kết cải cách và hơn 400 dự án có thể nhận tiền từ G7, trong đó có 272 dự án về cơ sở hạ tầng năng lượng như trang trại gió và năng lượng mặt trời, nâng cấp lưới điện và hệ thống pin.

Các nhà tài trợ đã khuyến khích Hà Nội tham vọng hơn với những cải cách nhằm tạo điều kiện phát triển năng lượng tái tạo và cải thiện lưới điện.

Bao nhiêu tiền được đề xuất cho Việt Nam？

Các thành viên và đối tác G7 đã đề nghị tài trợ công gần 8,08 tỷ USD cho Việt Nam như một phần trong cam kết 15,5 tỷ USD mà các nước G7 và đối tác đã đưa ra vào tháng 12.

Tuy nhiên, trong số nguồn tài trợ công được cung cấp, chỉ có 321,5 triệu USD, tương đương 2%, đến dưới hình thức tài trợ gần như hoàn toàn từ Liên minh Châu Âu và các quốc gia EU. Khoảng 2,7 tỷ USD là các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp, trong khi hầu hết các khoản vốn đều được cho vay theo giá thị trường, điều mà Việt Nam lưỡng lự chấp nhận.

7,5 tỷ USD còn lại dự kiến sẽ đến từ các nhà đầu tư tư nhân với các khoản vay tốn kém, nhưng những khoản đầu tư đó phụ thuộc vào cải cách quy định và chất lượng của các dự án cụ thể.