ปัจจัยลบรุมเร้าค้าปลีกปรับตัวอย่างไร?

ในห้วง 1-2 ปีข้างหน้า วงการธุรกิจค้าปลีกจะเกิดการเปลี่ยนแปลงหลากหลายมิติ หากผู้ประกอบการไม่เตรียมตัวรับมือ และปรับตัวให้ทัน คงต้องพ่ายให้กับ 7 ปัจจัยรุมเร้านี้

สถานการณ์ธุรกิจค้าปลีกในช่วงปี 2563-2565 มีความเปลี่ยนแปลงในหลายมิติ ที่ผู้ประกอบการต้องเตรียมความพร้อม “รับมือ” และ “ปรับตัว” โดยสรุป 7 เรื่องหลักด้วยกัน

1.การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานด้วยเม็ดเงินลงทุนกว่า 2.4 ล้านล้านบาท คาดว่าจะมีการดำเนินการอย่างจริงจังในไตรมาสแรก 2563 กว่ารอบหมุนของวัฏจักรจากการลงทุน การจ้างงานมาถึงการบริโภค อยู่ในช่วง 8-18 เดือน น่าจะส่งผลถึงอุตสาหกรรมค้าปลีกราวครึ่งหลังของปี 2564 เป็นสัญญาณการฟื้นตัวของภาคค้าปลีกอย่างชัดเจนในราวปี 2565

2.โครงสร้างอุตสาหกรรมค้าปลีกค้าส่งแบ่งเป็น 3 แถว “แถวหนึ่ง” โมเดิร์นเชนสโตร์ รวมศูนย์การบริหารจัดการอยู่ในกรุงเทพฯ มียอดขาย 32% ของมูลค่าการบริโภคค้าปลีกค้าส่ง “แถวสอง” ค้าปลีกค้าส่งภูธรที่กำลังพัฒนาในต่างจังหวัด ส่วนใหญ่เป็นผู้นำในจังหวัดตัวเอง มีสัดส่วน 20% อีก 53-55% เป็นค้าปลีกค้าส่งขนาดกลาง เล็ก และย่อม ราว 4.5 แสนราย

3.ตลาดการบริโภคค้าปลีกในไทยมีมูลค่าราว 3.8 ล้านล้านบาท การเติบโตจากนี้จะมาจากค้าปลีกภูธรแถวสองเป็นหลักที่มีการขยายตัว มากกว่าจีดีพีของประเทศเป็น 2 เท่า และขยายตัวออกนอกพื้นที่นอกจังหวัดมากขึ้น

4.New Digital Business Model กำลังก่อร่างสร้างตัวในช่วง 2-3 ปีนี้ ภาคค้าปลีกขนาดใหญ่เริ่มลงทุน Digital Technology เพื่อสร้างโมเดลธุรกิจใหม่ ที่เรียกว่า E-Business เป็นการเชื่อมห้างร้านในโลกออฟไลน์เข้ากับเทคโนโลยีออนไลน์ หรือออมนิแชนแนล

5.ในอนาคตอันใกล้ Retail ต้องใช้ “Data & Asset” ในการสร้างรายได้ แต่ผลวิจัยของ Forrester Consulting ผู้ค้าปลีกที่มีความพร้อมใช้ “ดาต้า” มีแค่ 5% ขณะที่ค้าปลีกโลกพร้อมใช้ดาต้าและ Asset ที่มีสร้างรายได้ 15% การปฏิวัติการช้อปปิ้งสมัยใหม่ จะทำให้ผู้ประกอบการการค้าแบบดั้งเดิม ร้านค้าปลีกอิสระขนาดกลาง-เล็ก นับหมื่นแสนรายอยู่ทั่วราชอาณาจักร อาจได้ผลกระทบถึงขั้นล้มเลิกกิจการ ขณะเดียวกันเป็นการแจ้งเกิดผู้ประกอบการรุ่นใหม่ที่มองภัยคุกคามในรูปแบบเทคโนโลยีผสมผสาน กับพฤติกรรมเป็นโอกาสสร้างธุรกิจรูปแบบใหม่

6.Big Data ถ้าไม่เริ่มวันนี้ก็สายไปแล้ว แต่อุตสาหกรรมค้าปลีกไทยยังขาด Knowledge และ Know How ห้างค้าปลีกสินค้าอุปโภคบริโภคไทย กว่า 91% ขาดความสามารถ เทคโนโลยี บุคลากร และกระบวนการต่างๆ ที่จำเป็นในการนำ “ข้อมูลเชิงลึก” ของลูกค้ามาใช้ เพื่อสร้างรายได้ใหม่ๆ และสร้างประสบการณ์ที่ดีให้แก่ลูกค้า

7.Electronic Payments จะเติบโตอย่างก้าวกระโดด ทุกวันนี้อุปสรรคสำคัญของการชำระเงินผ่านมือถือ ได้แก่ ร้านค้าที่รองรับมีจำนวนจำกัด ต้องเติมเงินเป็นประจำ และใช้เงินสดสะดวกกว่าในการใช้จ่ายเงินจำนวนน้อย แต่เมื่อเริ่มมีการใช้เทคโนโลยี 5G ธุรกรรมทางการเงินจะรวดเร็วและแพร่หลายมากขึ้น เปิดโอกาสให้ธุรกิจขนาดย่อย Micro Business เติบโตอย่างรวดเร็ว

ผู้ประกอบการต้องปรับตัวอย่างไร

ในสถานการณ์ที่ปัจจัยรุมเร้ามากมาย ภาวะเศรษฐกิจชะลอตัว ผู้บริโภคระดับล่างไร้อำนาจในการใช้จ่าย ผู้บริโภคระดับกลางและบนไร้อารมณ์จับจ่าย ต้องวางกลยุทธ์บริหารจัดการให้สอดรับสถานการณ์ โดยเฉพาะ “การลดต้นทุน” และ “ควบคุมค่าใช้จ่าย” เป็นสิ่งสำคัญในการดำรงอยู่ของธุรกิจ

ค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนสำคัญของธุรกิจค้าปลีกก็คือ ต้นทุนสต็อก หรือสินค้าคงคลัง ก็คือ เงินสด นั่นเอง กลยุทธ์ในการบริหารสต็อกให้มีประสิทธิภาพเพื่อให้เกิดสภาพคล่องของเงินสดสูง

“A Retail Business Can Survive Without Profits… But Not Without Cash!” ธุรกิจค้าปลีกหนึ่งๆ อาจอยู่รอดได้ แม้จะไม่มีกำไร แต่ธุรกิจยากที่อยู่รอดได้ถ้าหากขาดเงินสดหมุนเวียน สินค้าคงเหลือหรือสต็อกจึงเป็นต้นทุนที่ธุรกิจต้องบริหารให้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ